Sơ cứu đột quỵ: giai đoạn quyết định sự sống

Sơ cứu đúng cách đột quỵ não sẽ đảm bảo an toàn cho người bệnh trước khi nhận được sự hỗ can thiệp y tế từ đội ngũ bác sĩ, giảm nguy cơ để lại biến chứng nặng nề.

Đột quỵ có thể gây những hậu quả lâu dài và nguy hiểm đến tính mạng của bệnh nhân nếu không được cứu chữa kịp thời. Sơ cứu đúng cách trong trường hợp đột quỵ có thể cứu sống người bệnh khi xảy ra tai biến mạch máu não bất ngờ.

Không để mất thời gian vàng

1. Thưa bác sĩ, khi gặp trường hợp người bệnh đột quỵ thì nên làm gì để sơ cứu trước khi đội ngũ y tế đến? Có những sai lầm nào cần tránh?

Khi đối mặt với trường hợp đột quỵ, những người xung quanh cần hành động đúng cách và liên hệ với cơ sở y tế có khả năng can thiệp vào tình trạng đột quỵ. Nếu người bệnh vẫn tỉnh táo, cần để người bệnh nằm nghiêng về một bên, với phần đầu nâng cao khoảng 30 - 40 độ.

Nếu bệnh nhân nôn ói, cần giữ cho bệnh nhân ở tư thế an toàn để chất nôn không vào đường hô hấp và gây tắc nghẽn. Đồng thời, cần trấn an tinh thần bằng cách tương tác với bệnh nhân, giữ cho bệnh nhân tỉnh táo cho đến khi đội cứu hộ đến.

Nếu bệnh nhân mất ý thức hoặc bất tỉnh, cần kiểm tra nhịp tim và hơi thở. Nếu thấy bệnh nhân hít thở yếu hoặc ngừng thở, cần ngay lập tức thực hiện xoa bóp tim bên ngoài lồng ngực và tháo lỏng quần áo để tăng khả năng thở.

Lưu ý, trong quá trình sơ cứu đột quỵ, tránh những sai lầm như cạy miệng bệnh nhân, không cho bệnh nhân uống thuốc hoặc nước. Nếu bệnh nhân ngã xuống ngoài đường hoặc trong nhà vệ sinh, tránh nhấc vác nạn nhân vì có thể gây tổn thương cột sống cổ, di chuyển bệnh nhân bằng một tấm gỗ và cố định các vị trí xương gãy trước khi chuyển đến nơi cấp cứu.

2. Có phải tất cả trường hợp đột quỵ đều được sơ cứu, trị liệu như nhau, thưa bác sĩ?

Chúng ta hiểu rằng đột quỵ có hai dạng chính, bao gồm nhồi máu do tắc động mạch (chiếm 80%) và đột quỵ xuất huyết não do vỡ mạch máu não. Cách xử trí huyết áp trong hai trường hợp này là khác nhau.

Trong trường hợp đột quỵ xuất huyết não, chúng ta cần giảm huyết áp xuống mức an toàn để ngăn chặn tiến triển nặng của xuất huyết. Ngược lại, trong trường hợp nhồi máu não, việc giảm huyết áp quá nhanh và quá mức có thể làm giảm lượng máu lên não, làm cho tình trạng đột quỵ trở nên nghiêm trọng hơn.

Vì vậy, trong trường hợp bệnh nhân được chẩn đoán là nhồi máu não, chỉ có một số trường hợp cụ thể cần xử lý huyết áp khi nó tăng cao (trên 220/120mmHg). Hoặc nếu huyết áp dưới 220/120mmHg nhưng gây tổn thương cho các cơ quan khác như tim, thận, chúng ta có thể xem xét giảm huyết áp cho bệnh nhân.

Tuy nhiên, việc hạ áp cho bệnh nhân cần được theo dõi y tế, và không nên tự ý sử dụng thuốc giảm huyết áp ngậm dưới lưỡi. Khi sử dụng thuốc như vậy, chúng ta không biết được huyết áp sẽ giảm xuống mức nào và nếu huyết áp giảm quá thấp, chúng ta không thể đảo ngược tình hình.

3. Bệnh nhân đột quỵ có thể được cứu chữa kịp thời trong khoảng "thời gian vàng", vậy "thời gian vàng" trong đột quỵ được hiểu như thế nào, thưa bác sĩ?

Thời gian quan trọng nhất để thực hiện chích thuốc hoặc can thiệp cấp cứu đối với đột quỵ được gọi là "thời gian vàng". Vượt quá khoảng thời gian này, các biện pháp cấp cứu trở nên không hiệu quả và thậm chí có thể gây hại. Trong thời gian đó, việc điều trị chỉ tập trung vào giảm thiểu hậu quả và ngăn chặn tái phát.

Thời gian vàng đã được mở rộng đáng kể nhờ tiến bộ y học. Trước đây, nó là 3 giờ, sau đó là 4,5 giờ và hiện nay là 6 giờ, tính từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên của đột quỵ. Tuy nhiên, đối với mỗi người bệnh, mỗi phút trễ trong việc điều trị có thể dẫn đến sự tổn thương cho gần 2 triệu tế bào thần kinh. Đồng thời, mức độ phục hồi sau đột quỵ giảm đáng kể khi thời gian trễ lớn hơn.